Dat een goede cognac niet goedkoop is, weten we inmiddels wel. Voor een goede cognac betaal je toch al gauw 50 euro of meer. Maar de afgelopen twintig jaar lijkt er een trend te zijn ontstaan om steeds duurdere flessen te maken. Het is zo’n beetje begonnen met de Perfection van Hardy rond 1980, een fles die bijna 13.000  dollar kostte. Tot die tijd was vooral de Louis XIII van Rémy Martin bekend, maar met zo’n 2.000 euro verbleekt die in vergelijking daarmee. Na Hardy volgden andere merken mondjesmaat: Martell met Création, Frapin met Cuvée 1888 en Hine Triomphe Talent de Thomas Hine. Maar dat er nu een fles gemaakt is die 2 miljoen dollar moet kosten is wel erg extravagant. En hoewel er voorlopig maar één exemplaar van deze extreem dure fles gemaakt is, zullen er nog wel meer volgen, want zelfs deze fles is verkocht.
Wat bepaalt nou eigenlijk de prijs van cognac? Natuurlijk is dat uiteindelijk wat de gek er voor wilt geven. Maar als we dit uitzonderlijk dure segment onder de loep willen nemen, is het wel nodig om daar even bij stil te staan. Er zijn vele factoren: de productiekosten, de inhoud (kwaliteit van de inhoud, de leeftijd van de inhoud), de container (oftewel de fles), de zeldzaamheid, de verzamelaarswaarde, de artistieke waarde en ten slotte de marktwaarde die bepaald wordt door de vraag.
Productiekosten: wanneer de druiven met de hand geplukt worden, dan is dat natuurlijk duurder dan machinaal, wanneer de eau-de-vie altijd eerst in nieuwe eikenhouten vaten gaat, dan is dat duurder dan gebruikte vaten.
De kwaliteit van de inhoud: de kwaliteit wordt mede bepaald door de grondsoort of voor het gemak: de Cru. Een stuk grond in de grande champagne is vele malen duurder dan in één van de mindere crus. Dus voor een grande champagne zal meer geld worden neergeteld dan voor bijvoorbeeld een fins bois. Het distilleren is ook een kunst op zich waar nog altijd veel fouten bij gemaakt kunnen worden die de smaakkwaliteit beïnvloeden. Verder is de kwaliteit van de jaargang van belang. Voor een goed jaar zal meer worden gevraagd. Wanneer er sprake is van een blend dan komt de kunst van het blenden om de hoek kijken. Hoe goed is het gelukt.
De leeftijd van de inhoud is van enorm belang. Ieder jaar dat de cognac langer op vat heeft gelegen, is een jaar dat wel geïnvesteerd is, maar nog geen rendement heeft gebracht. Gelukkig wordt de cognac wel elk jaar beter zolang hij op vat blijft liggen, zodat elk jaar dat hij langer ligt rendabel is. Dat wordt anders zodra een cognac is gebotteld omdat hij vanaf dat moment niet meer in kwaliteit toeneemt.
De container: wanneer een cognac in een gewone glazen fles verkocht wordt, zal dit de prijs niet verhogen. Maar tegenwoordig wordt steeds meer aandacht besteed aan de verpakking van oudere cognacs om de kwaliteit van het product extra te benadrukken. Een kristallen karaf oogt natuurlijk mooi, maar kost wel extra. Dan is het ook nog mogelijk om de karaf speciaal te laten ontwerpen door een bekende kunstenaar. Je koopt dan niet alleen cognac, maar tegelijk krijg je een stukje kunstwerk in huis. De karaf kan ook nog versierd worden met edelmetaal of zelfs met edelstenen. De vraag wordt dan wel wat je nu eigenlijk koopt: een cognac of een sieraad om mee te pronken? Ten slotte kun je de fles of de karaf nog verpakken in een behuizing. Ook deze kan redelijk simpel zijn en van eenvoudig materiaal, zoals van hout (de Voyer Extra bijvoorbeeld), of overvloedig en ingewikkeld zoals de Martell Trunk van Pinel & Pinel.
Soms is het mogelijk om te kiezen voor cognac in een cognaçaise (de standaard glazen fles voor cognacs) of voor precies dezelfde cognac in een dure karaf. Persoonlijk weet ik dan wel waar ik voor kies!
De verzamelaarswaarde: om waarde te hebben voor een verzamelaar moet het in een verzameling passen. Zo zijn er mensen die alles van een bepaald merk verzamelen. Een voorbeeld is de Belgische Don Henny die alles van Hennessy verzamelt. Maar er zijn ook mensen die een bepaalde serie compleet willen hebben. Daar hebben merken als Hardy en Courvoisier listig op ingespeeld (De Erté-serie van Courvoisier) en de Perfection serie van Hardy zijn hier voorbeelden van.
Zeldzaamheid en marktwaarde: zeldzaamheid kan worden veroorzaakt door ouderdom maar kan ook worden gecreëerd. Flessen uit de 19e eeuw en ouder zijn bijzonder zeldzaam omdat er nog maar zo weinig van over zijn. De meesten zijn natuurlijk gewoon geconsumeerd. Deze flessen worden vaak op veilingen aangeboden en kunnen gemakkelijk tientallen duizenden euro’s kosten. Het gaat dan niet meer om de kwaliteit van de inhoud, want het is zo goed als zeker dat deze flessen nooit meer geopend zullen worden. Zeldzaamheid wordt echter ook regelmatig gecreëerd door de producenten door een sterk beperkte oplage te maken. Voor een extra effect worden deze flessen regelmatig ook nog genummerd. Een voorbeeld hiervan is de Voyage van Delamain waarvan er 500 werden gemaakt. Anderen zijn begonnen met een beperkte oplage, maar daar kunnen alsnog flessen van worden nabesteld: De Arcana van Jenssen, begonnen met 300 flessen. De marktwaarde tenslotte wordt in hoge mate bepaald door de zeldzaamheid en de verzamelaarswaarde. De laatste twee factoren zorgen er bovendien voor dat de waarde van flessen flink kan schommelen.

Wanneer we naar de duurste flessen cognac willen kijken, dan is het wel handig om je enigszins te beperken. De dure flessen die hun waarde alleen maar hebben verkregen doordat ze erg oud zijn, sluit ik uit. Dit geldt ook voor de Croizet Cuvée Léonie 1858 die ruim 150.000 dollar kost. Naar verluidt gaat het om een fles met cognac uit het oogstjaar 1858 die in 1859 gebotteld is! Wat een onzin allemaal. Onder de huidige wetgeving zou het dan niet eens cognac genoemd mogen worden. Ik vermoed dat dit gewoon foutieve berichtgeving is en dat de fles misschien wel uit 1859 is, maar dat de botteling pas later heeft plaatsgevonden. Maar het blijft allemaal erg opgeklopt. Ja, het is een fles uit het pre-phylloxera tijdperk, maar dan nog. Het schijnt overigens dat er meer dan één exemplaar van deze cognac is en dat hij nog steeds te koop is.
Goed, we kijken dus alleen naar cognacs die in de afgelopen veertig, vijftig jaar geproduceerd zijn.
Voor wat betreft de prijs die we aanhouden voor een cognac probeer ik zo dicht mogelijk bij de oorspronkelijke aanbevolen retailprijs te blijven. Dat is op zich al lastig aangezien deze per land kan wisselen en ook omdat sommige flessen meerdere jaren terug op de markt verschenen zijn en deze prijs lastig te achterhalen is.
Verder wil ik in mijn lijst van duurste cognacs een merk maar één keer opnemen. Hardy heeft bijvoorbeeld veel meer dan één cognac boven de 4.000 euro.
Dat brengt mij bij de grens. Er blijken toch niet zo heel veel merken cognacs boven de 5.000 euro te produceren, maar zijn er wel bijzonder veel die er één of meerdere boven de 1.000 euro hebben. Ik heb om praktische redenen gekozen voor een grens van 5.000 euro. Daarmee kom ik op een top-12 van merken met een dure fles van 5.000 euro of meer. Ik zal later nog een tabel opnemen met alle flessen boven de 4.000 euro.
Sommige verpakkingen bevatten meer dan één fles, bijvoorbeeld de Trunk van Martell of de Tribute Borderies in een demi-john van Courvoisier. Deze neem ik ook niet op in de tabel, maar zal wel vermeld worden bij de bespreking van het merk (doorklikken in de tabel). Hetzelfde geldt overigens voor magnum- of jeroboamuitvoeringen van een fles.

TABEL MET DUURSTE FLESSEN

(Klik op de naam of thumbnail om meer over de fles te weten te komen en eventueel over andere dure flessen van dat merk.)

merk	fles	oorspronke- lijke prijs	te koop voor	jaar	aantal	opmerkingen	thumbnail
Dudognon	Henri IV Dudognon Héritage	€1.810.000		2008	1	ontworpen door Jose Davalos
Martell	Hidden Gems	€204.000		2015	1
Hennessy	Beauté du Siècle	€181.000	€125.000	2007	100	ontworpen door Jean-Michel Othoniel
Rémi Martin	Rare Cask 42.6	€18.000	€18.000-35.000	2013	738
Frapin	Rabelais Age Inconnu	€15.000	€7.000-15.000	1994
Hardy	L'Eté	€12.500		2015	400	Lalique karaf
Courvoisier	L'Esprit de Joséphine	€12.382		2014	8	Lalique decanter
Camus	Cuvée 5.150	€12.200		2013	1492	Baccarat karaf ontworpen door Serge Mansau
Hine	250 Years Decanter 1953	€10.000		2013	250
Delamain	Le Voyage	€7.140		2008	500
Chabasse	Baccarat	€6.800
AE Dor	Sign of Time	€6.288	€5.000-10.000	2008

TABEL MET DURE FLESSEN (meerdere per merk)