De naam cognac voor de eau-de-vie komt natuurlijk van de plaats Cognac, de op één na grootste stad van het departement Charente. Maar waar komt deze naam Cognac eigenlijk vandaan? Er is nog geen definitief antwoord op die vraag. Er zijn meerdere verklaringen, waarvan er twee het belangrijkste zijn. De ene verklaring is dat het van Condate afstamt, een Romeinse plaats die bestond vlak bij de huidige locatie van Cognac, ongeveer waar Merpins nu ligt.
Condate is een Keltisch-Gallische naamsaanduiding voor het samenvloeien van twee rivieren.

De andere verklaring die opgeldt doet is dat het afstamt van Comnus, Connus of Connius, een familie die daar bezittingen had.
Vanaf ongeveer 1075-1100 komt de naam Commiaco voor op kaarten. Rond 1080 komen ook de benamingen Conniaco en Cumniaco voor. Rond 1270: Compiniacum. Nog later ook Conniavum.

Andere namen die op kaarten of geschriften voorkomen zijn Cunacco, Cunaccum, Coniacum, Compiniacum, Comnac, Cumnac, Comniaco, Conjaci, Comniaci, Comniacensis, Cunniaco, Cosnac, Cosniaco, Comniacum Castellum, Conacum, Campiniacum.

Ongeveer tussen de 13e en 14e eeuw ontstaat dan de huidige naam Cognac. De uitgang -ac betekent zoveel als: huis van of plaats van en komt uit het Gallisch waar -aca (vrouwelijk) of -acus (mannelijk) vaak achter een eigennaam werd gezet.

In 1678 wordt voor het eerst melding gemaakt van cognac als naam voor de eau-de-vie: in de London Gazette staat een advertentie voor Conyack Brandy. Over de spelling in dat artikel van het woord conyack bestaat blijkbaar geen eenduidigheid. Zo wordt de vermelding in deze krant regelmatig door schrijvers aangehaald met de volgende alternatieve spellingen: coniack brandy (Nicholas Faith), conyack brandy (Wina Born), cogniacke brandy (Fred McMillen), cogniack (Cognac Expert). Wina Born noemt overigens 1687 als jaartal, maar dat lijkt een toch een fout te zijn.

In de blog van Cognac Expert wordt 1638 nog genoemd: Lewes Roberts heeft het over een wijn die Rotchell of Cogniacke genoemd wordt.